Afgelopen 2 november vierden we de Dag van de Doden en in sommige scholen waren er verschillende activiteiten om de mensen te herdenken die niet meer onder ons zijn. Carla Sánchez-Kist vertelt ons over haar ervaring op de Escuela Hispana in Amsterdam.

Día de Los Muertos in Mexico: is dit hetzelfde als Halloween?

Door Carla Sánchez- Kist

De naam Halloween werd voor het eerst gebruikt in het 16-eeuwse Schotland. Het is een verbastering voor All Hallows’ Eve, de avond voor Allerheiligen. Duizenden jaren geleden vierden de Kelten (n Ierland) de Samhain (oudejaarsavond op 31 oktober). Zij geloofden dat tijdens Samhain de ‘deur’ naar de onderwereld een stukje werd geopend en de geesten van de overledenen hun vroegere woonplaatsen bezochten. De uitgeholde pompoen met het lichtje erin en de griezelig verklede kinderen zijn dan ook het symbool van ‘dolende ziel’.

Halloween was óók een katholiek feest. De katholieke traditie kent verschillende ‘bedelfeesten’, vaste momenten in de donkere dagen van het jaar waarop kinderen en armen langs de deuren mochten trekken voor een aalmoes. Kinderen in Nederland gaan nog steeds tijdens Halloween langs de deuren, nu om snoep op te halen.

Allerheiligen is op 1 november een dag ter nagedachtenis aan alle heiligen en martelaren. ‘Martelaar’ was de bijzondere eretitel voor iemand die tijdens de christenvervolgingen in het Romeinse Rijk hun trouw aan het christelijke geloof met de dood moest bekopen.

De dag erna (2 november) is het Allerzielen, een gedenkdag voor alle overledenen. Nabestaanden plaatsen bloemen op het graf en in veel parochies haalt de familie van een overledene van de kerk het kruisje op met zijn of haar naam. Allerzielen is een dag om speciaal te bidden voor alle zielen die nog niet in de hemel zijn, maar in het vagevuur. Allerzielen wordt in Europa vooral gevierd in Italië, Portugal en Spanje, en in Latijns-Amerika.

De Azteken, Maya en Purépecha vereerden hun voorouders op Allerzielen (día de los Muertos). Toen de Spanjaarden in Mexico kwamen, werd dat feest verweven in het katholieke feest van Allerheiligen (todos los Santos) en Allerzielen (todas las Almas) en heet nu nog steeds: Dia de los Muertos.

La Escuela Hispana in Amsterdam:

La Escuela Hispana werd in 1996 opgericht. Het was een initiatief van een groep ouders met een Spaanstalige- en tweetalige achtergrond. De school heeft als doel Spaanse lessen te geven aan kinderen van 4 tot 12 jaar. Bovendien is er in de lessen veel aandacht voor de cultuur en tradities in de Spaanstalige wereld. De kinderen gaan naar de les in groep 1 tot en met 8, net als op de Nederlandse basisschool. De schoolleiding en organisatie is geheel in handen van vrijwilligers van de ouder vereniging. De lessen worden gegeven tussen 10 en 12.15 op de zaterdagmorgen door bevoegde docenten Spaans in de basisschool de Springstok in Amsterdam. Dit zijn de enige betaalde krachten. Bovendien is er een Spaanstalige logopediste in dienst, die gespecialiseerd is in tweetaligheid bij kinderen.

Op dit moment zijn er ongeveer 130 leerlingen, vrijwel gelijkmatig verdeeld over de 8 klassen. De families met hun kinderen komen niet alleen uit Amsterdam, maar uit de wijde omtrek. De meeste kinderen zijn minstens tweetalig Nederlands-Spaans, maar er zijn ook Duits-Spaanstaligen en Engels- Spaanstalige kinderen bij.

Uit gesprekken met ouders blijkt dat ze uit veel verschillende landen uit komen, zoals Spanje, Chili, Colombia, Mexico, Uruguay en om uiteenlopende redenen in Nederland terecht zijn gekomen: de liefde (Nederlandse partner/echtgenoot), werk of familie. Hun kinderen zijn minimaal tweetalig en de ouders vinden het heel belangrijk dat zij de Spaanse taal en cultuur meekrijgen, op een leeftijd waar ze zich de taal goed eigen kunnen maken. De nadruk ligt op spreken, maar er is ook aandacht voor schrijven en grammatica in de klas

Viering Dia de los Muertos bij La Escuela Hispana:

Op zaterdag 29 oktober werd de Mexicaanse Día de los Muertos gevierd op La Escuela Hispana. Het is een vrolijk en kleurrijk feest en de kinderen hebben er veel plezier in. Het feest werd vorig jaar voor het eerst gevierd, en was een daverend succes. De kinderen van alle groepen komen samen in de gymzaal. Ze hebben een (doden) masker op, luisteren naar Mexicaanse liedjes die te maken hebben met Dia de los Muertos en eten pan de muerte. Pan de muerte is een zoet brood dat de familieleden van de overledene eten bij het altaar of op het graf. De kinderen zingen een lied en ze dansen onder leiding van Lupita Hernandez Gradilla, onderwijzeres van groep 3. Zij komt uit Guadalajara, Mexico en leidt de bijeenkomst met veel enthousiasme. Kinderen van groep 8 hebben gedichten gemaakt en leggen foto’s van geliefde overledenen bij het altaar. Er is een altaar gemaakt, waarop kaarsjes staan, met foto’s en brieven van een geliefde overledene. Zolang mensen nog naar het graf van de overledene gaan, betekent het dat ze niet echt dood zijn. Mensen zijn pas echt dood en verdwenen, wanneer ze vergeten zijn en er niemand meer naar hun graf komt op Dia de los Muertos. De vrolijkheid, bloemen en kleuren op de graven betekenen dus dat de geliefden nog leven.

 

CSK